Opublikowano: 19 listopada 2022
Osoba uzależniona od alkoholu w rozwoju swojej choroby alkoholowej stosuje różne mechanizmy obronne. Jednym z nich to system iluzji i zaprzeczeń. Jest to mechanizm, który pomaga tworzyć osobie pijącej alkohol problemowo alternatywą rzeczywistość, która daje mu poczucie bezpieczeństwa oraz pozwala na życie bez wyrzutów sumienia czy poczucia winy. Osoba z problem uzależnienia nie dostrzega swoich problemów a wręcz głośno im zaprzecza.
Mechanizm iluzji i zaprzeczeń – co to jest?
Mechanizm iluzji i zaprzeczeń, inaczej zwany systemem iluzji i zaprzeczeń to zbiór zachowań i system przekonań, które pozwalają osobie uzależnionej od alkoholu nie myśleć a wręcz wypierać informacje o negatywnych konsekwencjach choroby alkoholowej. Dzięki temu, osoba uzależniona nie robi nic ze swoim nałogiem.
Osoba pijąca alkohol problemowo zaprzecza własnemu uzależnieniu. Bardzo często na jej ustach pojawiają się zwroty „to nie ja”, „to nie dlatego”, „to wcale nie tak”, „to było zupełnie inaczej”… Stosując mechanizm iluzji i zaprzeczeń jednostka uzależniona od alkoholu zaprzecza, że to ona jest odpowiedzialna za to co ją spotkało, zaprzecza faktom i prawdziwym przyczyną zdarzeń i czynów. Osoba uzależniona nie szuka rozwiązania problemu. Wciąż od nowa powtarza te same schematy zachowań, lecz od innych oczekuje zmian i zrozumienia. Osoba stosująca mechanizm iluzji i zaprzeczeń wierzy w magiczną moc zwrotu „od jutra”. Od jutra będzie lepiej, od jutra wszystko się zmieni, jutro będzie inaczej… Jednak sama zwalnia się z odpowiedzialności, aby podjąć jakiekolwiek działanie, które zaprowadzi ją do zmiany.
Osoba uzależniona od alkoholu zaprzecza własnemu uzależnieniu oraz minimalizuje posiadany problem. Osoba, u której rozwija się choroba alkoholowa bardzo często może nie mieć świadomość uruchomienia mechanizmu iluzji i zaprzeczeń. Nie zdaje sobie sprawy, że jej wypowiedzi „mam to pod kontrolą”, „nie mam problemu z piciem”, czy „funkcjonuje normalnie” są kłamstwem i zakrzywienie rzeczywistości. Osoba wyrządza tym krzywdę sobie oraz swoim najbliższym.
Mechanizm iluzji i zaprzeczeń – jak działa?
Osoba uzależniona od alkoholu, która uruchomiła mechanizm iluzji i zaprzeczeń sprawnie potrafi zaprzeczać, przekonywać oraz wybierać takie argumenty, aby dowieść, że nie ma problemu z alkoholem.
Jednostka pijąca alkohol problemowo w celu udowodnienia innym, że nie posiada problemu z dana substancja zapiera się, że w każdej chwili może przestać pić. Bardzo często również tłumaczy i racjonalizuje swoje picie – „to był ciężki dzień”, „jestem zmęczony” itp.
Przez zakrzywione postrzeganie rzeczywistości jednostka nie jest w stanie samodzielnie ocenić skali problemu z jakim się mierzy. Nie jest również w stanie dostrzec konsekwencji wynikających z nadmiernego spożywania alkoholu.
Mechanizm iluzji i zaprzeczeń – czym się przejawia?
Przykłady zniekształcenia występujące w mechanizmie iluzji i zaprzeczeń to:
Zaprzeczanie
Podczas zaprzeczania jednostka stara się przekonać innych, że problem nie występuje. Jednostka zaprzecza nawet widocznym i oczywistym faktom. Nie przyjmuje do wiadomości swojego uzależnienia, co więcej wmawia innym, że wcale nie jest uzależniona od alkoholu. Jednostka odrzuca argumenty bliskich mówiące o problemie alkoholowym. W pewnym momencie na rzeczowe argumenty jednostka zaczyna reagować złością lub niepokojem. Rozpoczyna próby racjonalizacji picia oraz minimalizuje omawiany problem. Bardzo często próbuje zmienić temat. Dla świętego spokoju oraz pokazania innym, że nie jest chora i ma rację mówiąc, że nie posiada problemu z nadużywaniem alkoholu może podejmować krótkie okresy abstynencji. Jednak pomimo próśb bliskich nie podejmują terapii oraz nie zaprzestają nadużywania alkoholu na dłuższy okres czasu.
Jakich zwrotów używa osoba uzależniona od alkoholu? „Nie mam problemu z alkoholem”, „przecież każdy czasem pije”, „to ja decyduje, kiedy muszę się napić”, „mogę przestać pić, kiedy tylko zechce”.
Minimalizacja
Jednostka uzależniona od alkoholu próbuje zminimalizować problem nadużywania alkoholu. Osoba pijąca alkohol problemowo umniejsza wadze posiadanego problemu. Bardzo często na przykładzie innych próbują pokazać, że oni nie mają problemu z nadmiernym piciem alkoholu albo że z nimi wcale nie jest tak źle „inni mają dużo gorzej”. Bardzo często próbują przekonać innych o swoim zdrowiu, mówiąc że przecież nie piją wcale tak często. Próbują porównywać się innych alkoholików na zasadzie kontrastu – „ja piję mniej”, „pije dobry alkohol a nie te najtańsze” itp.
Jakich zwrotów używa jednostka nadmiernie spożywająca alkohol? „To tylko piwo”, „przecież nie tracę kontroli”, „pije dla towarzystwa”.
Racjonalizacja
Osoba zmagająca się z chorobą alkoholową próbuje racjonalnie usprawiedliwiać swoje zachowanie. Racjonalizacja ma usprawiedliwić oraz uzasadnić czyny jednostki. Chory używa racjonalnych argumentów, aby uspokoić czujność bliskich. Usprawiedliwia spożywanie alkoholu mówiąc, że pije bo wszyscy to robią, pije dlatego żeby spokojnie spać, pije bo taka tradycja.
Jakich zwrotów używa osoba pijąca alkohol problemowo? „Kieliszek na lepszy sen”, „przecież nie robię tego dla przyjemności”, „piłem bo bolała mnie głowa”, „głupio było odmówić”, „chciałem się wyciszyć i odpocząć”.
Obwinianie
Osoba uzależniona od alkoholu obwinia innych za swoje problemy. Jednostka zrzuca z siebie odpowiedzialność za własne życie. Takie działanie pozwala stawiać siebie w roli ofiary, wzbudza litość u innych i pozwala unikać odpowiedzialności.
Jakich zwrotów używa osoba pijąca alkohol problemowo? „Gdybym nie miał tylu problemów to nie musiałbym pić”, „gdyby rodzice inaczej mnie wychowali, to dziś miałbym wykształcenie i nie musiałbym pić” itp.
Odwracanie uwagi
Jednostka, u której rozwija się choroba alkoholowa próbuje zmienić temat rozmowy, kieruje rozmowa tak, aby pokazać swoje zalety i dobre strony. Takim działaniem stara się umniejszyć rangę problemu.
Jakich zwrotów używa osoba pijąca alkohol problemowo? ” Zobacz czasem pije jednak absolutnie nie wpływa to na moją pracę, w której odnoszę liczne sukcesy”.
Marzenia
Jednostka uzależniona od alkoholu wyobraża sobie własne działania, które mogłaby podjąć i rozwiązać własne problemy. Jednak nic nie robi w tym kierunku. Działanie to ma na celu zmniejszenie pojawiającego się lęku czy niepokoju. Daje to również wyimaginowane poczucie kontroli nad własnym życiem.
Jakich zwrotów używa jednostka nadużywająca alkoholu? „Od jutra się uda”, „przestanę pić”, „nie muszę iść na terapii po prostu wystarczy być silnym”.
Choroba alkoholowa rozwija się stopniowo. Prowadzi do wyniszczenia organizmu oraz zaburzeń psychicznych. Aby podjąć skuteczną terapię leczenia uzależnień zaleca się zgłoszenie jednostki na odtruwanie organizmu – detoks. Trwa zazwyczaj 10 dni. To okres, w którym organizm oczyszcza się z toksyn oraz substancji szkodliwych. Pozwala osobie uzależnionej spojrzeć na otaczający go świat w trzeźwości oraz docenić ten stan. Po detoksie należy podjąć psychoterapię indywidualną oraz grupową.